Gdy osoba fizyczna udziela spółce z o.o. pożyczki bez oprocentowania, powstają odmienne skutki podatkowe po stronie spółki (CIT) i po stronie osoby fizycznej (PIT). Aktualne interpretacje indywidualne Krajowej Administracji Skarbowej z lat 2021–2024 prezentują jednoznaczne stanowisko w tym zakresie, podsumowane poniżej.Skutki dla spółki z o.o. (CIT)

Spółka z o.o. otrzymująca nieoprocentowaną pożyczkę uzyskuje realną korzyść w postaci nieodpłatnego korzystania z kapitału przez czas trwania pożyczki. KAS stoi na stanowisku, że jest to nieodpłatne świadczenie, które generuje przychód podatkowy po stronie spółki podlegający opodatkowaniu CIT (stawka 9% dla małych podatników lub 19% dla pozostałych). Innymi słowy, wartość zaoszczędzonych odsetek (które spółka nie musiała zapłacić dzięki nieoprocentowaniu) stanowi dla spółki przysporzenie majątkowe, które – zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT – należy rozpoznać jako przychód podatkowy.

Organ podatkowy w interpretacjach podkreśla, że wysokość takiego przychodu ustala się według wartości rynkowej nieuiszczonych odsetek. W praktyce oznacza to odniesienie się do oprocentowania, jakie obowiązywałoby w warunkach rynkowych dla podobnej pożyczki (uwzględniając okres, kwotę, terminy płatności itp.). Co więcej, przychód z tytułu nieodpłatnego korzystania z kapitału powstaje w momentach, gdy należne byłyby odsetki, gdyby umowa pożyczki je przewidywała na warunkach rynkowych (a nie dopiero w chwili zwrotu pożyczki). Spółka ma zatem obowiązek doliczyć do swoich przychodów kwotę odpowiadającą rynkowym odsetkom od pożyczki za każdy okres, w którym korzysta z kapitału nieodpłatnie. Stanowisko to potwierdzają liczne interpretacje KAS – organ uznaje, że brak oprocentowania pożyczki powoduje powstanie przychodu z nieodpłatnego świadczenia po stronie spółki z o.o. (który podlega opodatkowaniu CIT)

Skutki dla osoby fizycznej (PIT)

Po stronie osoby fizycznej udzielającej pożyczki nie występuje przychód do opodatkowania, ponieważ pożyczkodawca nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia (odsetek) za udostępnienie kapitału. Brak odsetek oznacza, że osoba fizyczna nie uzyskuje żadnego dochodu, który podlegałby opodatkowaniu PIT. Organy podatkowe podkreślają, że nieoprocentowana pożyczka jest dla pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy zdarzeniem neutralnym na gruncie PIT – samo nieodpłatne udostępnienie środków nie rodzi obowiązku rozpoznania przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Innymi słowy, brak odpłatności w postaci odsetek nie powoduje powstania przychodu po stronie żadnej z osób fizycznych uczestniczących w takiej transakcji, w związku z czym nie powstaje obowiązek zapłaty podatku dochodowego PIT z tego tytułu. Potwierdzają to najnowsze interpretacje – fiskus zgadza się, że jeżeli umowa pożyczki przewiduje brak odsetek, to u pożyczkobiorcy nie powstaje przychód do opodatkowania (a pożyczkodawca nie otrzymuje przecież przysporzenia).

Uwaga: Należy przy tym pamiętać, że udzielenie pożyczki podlega także przepisom o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Standardowo pożyczka pieniędzy od osoby fizycznej dla spółki z o.o. objęta jest PCC (stawka 0,5% od kwoty pożyczki), o ile nie znajduje zastosowania któreś ze zwolnień przewidzianych w ustawie o PCC. PCC jest jednak odrębnym zagadnieniem – nie wpływa on na rozliczenie CIT/PIT omawiane powyżej.

Stanowisko KAS w interpretacjach indywidualnych (2021–2024)

Aktualne interpretacje podatkowe konsekwentnie potwierdzają powyższe zasady. Poniżej kilka przykładów indywidualnych interpretacji Dyrektora KIS z lat 2021–2024 wraz z ich tezami:

• Interpretacja z 9 marca 2021 r. (0111-KDIB1-2.4010.15.2021.1.SK) – Udzielenie spółce z o.o. nieoprocentowanej pożyczki zostało uznane za nieodpłatne świadczenie po stronie spółki. Organ stwierdził, że po stronie spółki powstanie przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia, podlegający opodatkowaniu CIT.
• Interpretacja z 18 grudnia 2023 r. (0114-KDIP2-2.4010.582.2023.1.SP) – Brak oprocentowania pożyczki potraktowano jako nieodpłatne korzystanie z kapitału. Dyrektor KIS potwierdził, że wartość niezapłaconych odsetek stanowi dla spółki przychód podatkowy podlegający CIT. Przychód ten należy ustalić w wysokości odsetek naliczonych według rynkowej stopy procentowej i rozpoznać w terminach wymagalności tych odsetek.
• Interpretacja z 29 marca 2023 r. (0115-KDIT2.4011.105.2023.1.KC) – Dotyczy pożyczki otrzymanej przez osobę fizyczną od innej osoby (niespokrewnionej) na kwotę 1 mln zł, spłacanej jednorazowo po 3 latach i bez odsetek. Organ zgodził się z wnioskodawcą, że taka nieoprocentowana pożyczka nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia po stronie pożyczkobiorcy. W konsekwencji nie występuje obowiązek zapłaty PIT z tytułu braku odsetek.

Podsumowanie: Zarówno we wcześniejszych, jak i najnowszych interpretacjach KAS jednoznacznie potwierdza, że nieoprocentowana pożyczka od osoby fizycznej dla spółki z o.o. skutkuje powstaniem przychodu podatkowego po stronie spółki (nieodpłatne świadczenie opodatkowane CIT). Jednocześnie brak odsetek oznacza brak przychodu podatkowego po stronie osoby fizycznej – pożyczkodawcy nie uzyskują dochodu do opodatkowania, a pożyczkobiorcy (jeśli są osobami fizycznymi) nie muszą rozpoznawać przychodu z nieodpłatnych świadczeń w PIT. Powyższe stanowisko organów skarbowych zachowuje spójność w interpretacjach wydawanych w latach 2021–2024, co zapewnia podatnikom względną pewność co do rozliczeń takich nieoprocentowanych pożyczek.

Źródła: Indywidualne interpretacje Dyrektora KIS (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.15.2021.1.SK z 9.03.2021; sygn. 0115-KDIT2.4011.105.2023.1.KC z 29.03.2023; sygn. 0114-KDIP2-2.4010.582.2023.1.SP z 18.12.2023) oraz opracowania prawnopodatkowe.